جنگ 11 روزه غزه و بررسی موضعگیری نهادهای حوزوی
علی مقدسی[1]
مقدمه
اردیبهشت‌ماه سال جاری جهان شاهد یورش وحشیانه رژیم اشغالگر قدس به نوار غزه بود. یورشی که برای بیرون راندن فلسطینیان ساکن محله شیخ جراح از خانه‌هایشان آغاز شد. اما با مقاومت قهرمانانه مردم و مبارزان فلسطینی به جنگی تمام عیار و البته نابرابر تبدیل شد که 11 روز به طول انجامید و اگرچه ارتش رژیم اشغالگر قدس مدعی است که در حملاتش حداقل آسیب به شهروندان غیرنظامی زده است اما گزارش‌ها حکایت از ارتکاب جنایت جنگی دارد. طبق گزارش وزارت بهداشت غزه دستکم ۲۴۸ نفر در فلسطین کشته شدند که ۶۶ نفر از آنها کودک بودند.[2]
با توجه به این‌که یکی از آرمان‌های مهم انقلاب اسلامی دفاع از ملت‌های مستضعف بوده است و بر اساس اصول یکصد و پنجاه و دوم و یکصد و پنجاه و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، “دفاع از حقوق همه مسلمانان” و حمایت از “مبارزه حقطلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان” مسؤولیتی است که در بخش سیاست خارجی، بر عهده جمهوری اسلامی ایران میباشد. “نفی هر گونه سلطهجویی و سلطهپذیری” و پشتیبانی از “استقلال و آزادی” و برخورداری از “حکومت حق و عدل” برای “همه مردم جهان” از سیاست‌های ثابتی است که در همین دو اصل برای این نظام ترسیم شده است. بنابراین پشتیبانی از حقوق مسلم مردم ستمدیده و آواره فلسطین و حمایت همه جانبه از آنان برای بیرون راندن متجاوزان صهیونیستی از سراسر سرزمین فلسطین و حاکمیت شامل و کامل بر سرنوشت خویش، از روشنترین مصادیق مسؤولیت دینی و ملی است که به استناد اصول یادشده، از سوی قانون اساسی به عنوان محور اصلی وفاق ملی و مدیریت کشور و جامعه، بر عهده نظام جمهوری اسلامی و ملت مسلمان ایران میباشد.
باتوجه به این‌که حوزه علمیه به عنوان بازوی فکری و عقبه ایدئولوژیک نظام جمهوري اسلامي ايران وظیفه حفظ ارزش‌های اسلامی را به عهده دارد، موضعگیری حوزه و نهادهای وابسته به آن در مساله فلسطین بسیار مهم است و میزان مسئولیت‌پذیری و حساسیت آن را نسبت به ارزش‌های اسلامی در ابعاد داخلی و خارجی را نشان می‌دهد.
بنابر آن‌چه گفته شد، در این نوشتار به بررسی موضعگیری حوزه علمیه و نهادهای وابسته به آن در قضیه جنگ نابرابر رژیم اشغالگر قدس و فلسطینیان پرداخته شده و بازخوردهای بین‌المللی و منطقه‌ای آن نیز بیان میشود.
جنگ 11 روزه غزه
از بیستم اردیبهشت‌ماه و در ادامه درگیری‌های بین رژیم اشغالگر قدس و فلسطینیان، درگیری‌های خونینی بین معترضان فلسطینی و پلیس رژیم اشغالگر قدس بر سر حکم دادگاه عالی رژیم اشغالگر قدس در خصوص بیرون راندن فلسطینیان از محله شیخ جراح در بیت‌المقدس شرقی درگرفت. دادگاه عالی رژیم اشغالگر قدس احکامی را ضد ساکنین بومی محله شیخ جراح صادر کرد که بر اساس آن 48 خانواده ساکن در محله موظف بودند تا موعد مقرر 17 اردیبهشت‌ماه خانه‌های خود را ترک کرده به شهرک‌نشین‌های یهودی اطراف تحویل دهند. از چند سال قبل با حمایت رژیم اشغالگر قدس حدود ۲۰۰ واحد اسکانی در قالب شهرک‌های یهودی در این محله تأسیس شده بود که به مرور موجب درگیری و اختلاف ساکنین محلی و شهرک‌نشین‌ها شده‌است.[3] دولت اسرائیل با این حکم قصد داشت میان شهرک‌نشین‌های پراکنده ایجادشده در اطراف محله شیخ جراح، پیوند و ارتباط برقرار کند. در نتیجه حکم دادگاه اسرائیلی و رد آن توسط فلسطینیان، یهودیان ساکن شهرک‌های اطراف به محله هجوم برده و خانه‌های اهالی را اشغال کردند. در جریان این یورش‌ها درگیری‌هایی میان فلسطینیان و شهرک‌نشین‌های یهودی به وقوع پیوست که با دخالت نظامیان اسرائیل و زخمی و دستگیر شدن تعداد زیادی از فلسطینیان همراه بود.
البته این ناآرامی ها از 16 اردیبهشت‌ماه آغاز گردیده بود و ۴ روز بعد به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد که به مدت ۱۱ روز تا تاریخ 16 اردیبهشت‌ماه ادامه یافت و با آتش‌بس پایان یافت. این درگیری‌ها، که با شب قدر و روز اورشلیم همزمان شدند، به زخمی شدن بیش از ۳۰۰ نفر، که اکثر آنان غیرنظامیان فلسطینی هستند، منجر شده‌اند. خشونت‌ها با محکومیت بین‌المللی همراه بوده و برای کاهش تنش‌ها، تاریخ اعلام حکم دادگاه عالی رژیم اشغالگر قدس به مدت سی روز به تعویق افتاده‌است. در 19 اردیبهشت‌ماه و پس از آن که فلسطینیان مستقر در مسجد الاقصی به جمع‌آوری سنگ پرداختند، پلیس رژیم اشغالگر قدس به مسجدالاقصی یورش برد. حماس؛ گردان‌های قسام و جهاد اسلامی با موشک، شهرهای حساس اسرائیل از جمله تل آویو؛ حیفا؛ اشدود و… را مورد هدف قرار دادند که موجب وارد شدن خسارات سنگینی به رژیم اشغالگر قدس شد.[4]
موضع‌گیری‌های حوزه و نهادهای وابسته
مقام معظم رهبری روز 17 اردیبهشت در سخنرانی روز جهانی قدس تاکید کردند، توازن قوا به نفع فلسطینی‌ها و جبهه مقاومت با خودکفایی در قدرت نظامی، دفاعی و ساخت سلاح های موثر تغییر کرده است، ایشان بعد از اتمام جنگ 11 روزه در پیامی پیروزی مقاومت فلسطین در جنگ دوازده روزه با رژیم صهیونیستی را تبریک گفتند.[5]
حضرت آیت الله مکارم شیرازی[6]، حضرت آیت الله سیستانی مرجع عالی شیعیان عراق[7]، حضرت آیت الله نوری همدانی[8]و حضرت آیت الله سیدمحمدعلی علوی گرگانی از مراجع تقلید با صدور پیام‌های جداگانه‌ای ضمن محکوم کردن جنایت های ددمنشانه رژیم اشغالگر قدس، از همه آزادمردان جهان به ویژه ملت‌های مسلمان و کشورهای اسلامی خواستند تا با حمایت معنوی و مادی خود به کمک مردم ستمدیده فلسطین بشتابند. [9]
آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه بیانیه‌ای به زبان عربی در حمایت از آرمان قدس شریف و محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه صادر کرد. [10]ایشان در گامی دیگر، طی نامه‌ای به پاپ نوشتند: تقاضا داریم با توجه به جایگاه معنوی و رهبری دینی خویش قدم دیگری در راستای برقراری صلح و آرامش در یکی از مقدسترین و الهی‌ترین سرزمین‌ها بردارید.[11]
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در اطلاعیه‌ای از اساتید، طلاب و فضلای حوزه علمیه قم دعوت کرد تا در تجمع بزرگ حوزویان که با هدف اعلام انزجار نسبت به جنایات عاملان استکبار در افغانستان و فلسطین برگزار میشود، شرکت کنند.[12] پیرو این فراخوان مردم قم در اعلام انزجار از جنایات عوامل استکبار در افغانستان و فلسطین و حمایت از نهضت مقاومت اجتماع کردند. در این اجتماع که در مدرسه فیضیه برگزار شد، اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اعضای شورای عالی حوزه‌های علمیه و نمایندگان مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه نیز حضور یافتند.[13]
ائمه جمعه جمهوری اسلامی ایران ضمن حمایت از مردم ستمدیده و مظلوم فلسطین اشغالی، در نامه‌ای سرگشاده خطاب به ائمه جمعه جهان برچهار محور تاکید کردند: 1. مطالبه اعزام فوری تیم های پزشکی و درمانی به مناطق آسیب دیده غزه مظلوم؛ 2. اعلام انزجار و محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی در خطبه های نماز جمعه؛ 3. مطالبه تأسیس صندوق امداد و حمایت، تحت نظارت اتحادیه بین‌المجالس اسلامی با هدف بازسازی زیرساخت‌های مورد حمله قرار گرفته و 4. مطالبه تشکیل اجلاس موازی سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه بین‌المجالس اسلامی با موضوع فلسطین. ایشان خواستار محکومیت و اخراج هرچه سریع‌تر رژیم کودک‌کش صهیونیستی از سرزمین‌های اشغالی و آزادی قدس شریف شدند. [14]
آیت الله محمدحسن اختری رئیس کمیته حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین،[15] جامعةالمصطفی العالمیه،[16] محسن مسچی معاون مجمع جهانی تقریب مذاهب،[17] حوزویان خراسان رضوی،[18] دانشگاه معارف اسلامی[19] و …، از دیگر شخصیت‌ها و نهادهای حوزوی بودند که در این ایام، در دفاع از مردم غزه و حمایت از آرمان فلسطین به اقداماتی دست زدند و در برخی خبرگزاری‌های منعکس گردید.
بازتاب داخلی و خارجی موضع‌گیری‌ها حوزه در قضیه فلسطین
علی‌رغم جدیتی که از طرف حوزه علمیه و طلاب و روحانیون انقلابی در حمایت از مردم مظلوم فلسطین دیده میشود، متاسفانه بازتاب مطلوبی از این بیانیه‌ها و تجمعات در رسانه‌های داخلی و خارجی دیده نمی‌شود. به‌گونه‌ای که بی‌بی‌سی به این مطلب تصریح می‌کند که تازه‌ترین تحولات مربوط به ناآرامی‌های بیت‌المقدس در راس اخبار داخلی ایران قرار ندارد و به جای آن بخش عمده خبرها به انتخابات ماه آینده ریاست‌جمهوری مربوط میشود. [20]
از سوی دیگر در رسانه‌های خارجی نیز بازتابی از این موضع‌گیری‌ها و تجمعات دیده نمی‌شود در حالی‌که بیانیه‌ها و تجمعات برخی سازمان‌های اسلامی کوچک بازتاب منطقه‌ای و جهان داشته است. به عنوان مثال اتحادیه جهانی علمای مسلمان که تعداد محدودی عضو دارد و توسط دولت‌های ترکیه و قطر حمایت مالی میشود، فعالیت رسانهای گسترده‌ای دارد به‌گونه‌ای که بیانیه این اتحادیه در سایت‌های مختلف بازتاب داشته است. [21] این اتحادیه از كشورهای عربی و مسلمان كه اسرائیل را به رسمیت شناخته و روابط خود را با آن عادی‌سازی كرده‌اند، خواست تصمیم خود را لغو کنند.
در اقدامی دیگر این سازمان اقدام به برگزاری تجمع حمایت از فلسطین در دوحه قطر کرد که با حضور رئیس دفتر سیاسی حماس، دبیرکل علمای مسلمان جهان و سفیر ترکیه در قطر در دوحه برگزار شد. [22]
جمع‌بندی و پیشنهادات
براساس آن‌چه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت، علی‌رغم تاثیر اخبار انتخابات در کاهش بازنمایی رسانهای بیانیه‌ها و تجمعات و نیز تاثیر منفی همه‌گیری کرونا در میزان مشارکت حضوری طلاب و روحانیون و عموم مردم درتجمعات؛ حوزه علمیه در پوشش رسانهای در بعد داخلی و خارجی دارای نقاط ضعفی است‌که سبب شده تا فعالیت‌های این نهاد کمتر منعکس شود. بنابراین باید برای رفع این مشکل چاره‌ای اندیشید. در پایان پیشنهاداتی که می‌تواند موضع‌گیری‌های حوزه عملیه در مسائل مختلف بین‌المللی را بازتاب گسترده‌تری بدهد، ارائه میشود:
- استفاده از ظرفیت‌های موجود در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع تقریب مذاهب، وزارت امور خارجه جهت برگزاری تجمعات مشترک با علما و اندیشمندان کشورهای اسلامی و غیراسلامی در کشورهای مختلف که هم سبب افزایش بازنمایی رسانهای در کشورهای دیگر میشود و هم بازتاب رسانهای در کشورهایی که علما و اندیشمندان آنها در این تجمعات شرکت کردند، را به دنبال خواهد داشت.
- هم‌افزایی با علمای کشورهای دیگر و افزایش ارتباط معنوی با آنها در قالب بازدیدهای دوره‌ای از حوزه علمیه و نهادها و مراکز علمی وابسته به آن و بازدید متقابل ریاست محترم حوزه علمیه قم و معاونان ایشان از مراکز علمی و اسلامی کشورهای دیگر.
- فراهم کردن امکان حضور علما و روحانیون سرشناس ایرانی در تجمعات بین المللی که توسط کشورهای دیگر اسلامی و یا سازمان‌های بین‌المللی اسلامی برگزار میشود.
- تقویت بخش زبان‌های خارجی سایت حوزه و سایت‌های دیگر جهت پوشش حداکثری موضع‌گیری‌های ریاست محترم حوزه علمیه و اعضای شورای عالی و مراجع عظام تقلید و … و تبادل لینک با سایت‌های اسلامی دیگر جهت نشر بیانیه‌ها و اخبار حوزه علمیه.
منابع
https://www.radiofarda.com
[1] . دانش‌آموخته حوزه علمیه قم.
[2] . خبربان، 3 خرداد ۱۴۰۰
[3] . ایرنا، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰
[4] . رادیوفردا، 3 خرداد 1400
[5] . خامنه‌ای، 31 اردیبهشت ۱۴۰۰
[6] . تسنیم، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
[7] . خبرآنلاین، ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰
[8] . تسنیم، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
[9] . ایرنا، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
[10] . خبرگزاری رسمی حوزه، 26 اردیبهشت ۱۴۰۰
[11] . خبرگزاری رسمی حوزه، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰
[12] . تقریب نیوز، 26 ارديبهشت ١٤٠٠
[13] . تسنیم، 29 ارديبهشت ۱۴۰۰
[14] . تقریب نیوز، 26 ارديبهشت ١٤٠٠
[15] . ایسنا، ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰
[16] . جامعه المصطفی العالمیه، ٢٨ ارديبهشت ١٤٠٠
[17] . ایرنا، ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰
[18] . مهرنیوز، ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰
[19] . دانشگاه معارف اسلامی، ۲۶ اردیبهشت, ۱۴۰۰
[20] . بی بی سی، ۲۶ اردیبهشت, ۱۴۰۰
[21] . آناتولی، 2021.5.14
[22] . آناتولی، 2021.5.16
